Dünya klasik piyasaları, virüs ve petrol şokları ile sallanıyor. Bu ortamda Bitcoin yükselmediği için suçlanıyor. ‘Güvenli liman’ ve ‘değer saklama aracı’ söylemleri bitti deniyor.
Oysa bugün özellikle ABD borsaları tarihi düşüşler yaşıyor. Günlük puan kaybı ve tepeden ayı piyasasına giriş hızı vb alanlarda 200 küsür yılda görülmeyen rekorlar kırılıyor.
Bitcoin her zaman klasik araçlara oranla çok daha dalgalı ya da piyasa tabiriyle ‘volatil’ oldu. Bitcoin ve hele başka kripto paralara yatırım yapanların bu gerçeği baştan bilmeleri gerekir.
Kriz Ortamında Önce Dolar’a Atak Olur
Kriz dönemi başladığında modern para sisteminde önce dolar, euro ve yen benzeri dövizlere atak olur. Çünkü sistemin merkezinde yer alan ‘sağlam para’ kabul edilen para birimleri bunlardır. Oysa bu para birimlerinin üretimi sınırlı değildir. Altın ve gümüş gibi asıl üretimleri sınırlı ve gerçekten sağlam olan paralar ise krizde önce düşer. 2008’de önce Altın %25, Gümüş ise %51 düşmüştü.
Kriz Ortamında Altın ve Bitcoin
Altın ve Gümüş krizde önce düşer çünkü borsalarda margin call yiyen yatırımcı piyasada kalabilmek için teminat arttırmak zorunda kalır. O nedenle elindeki diğer varlıkları satar. Kredi piyasalarında yer alan altın teminatlar da satılır.
Bitcoin’in de üretimi sınırlı. Bu durumda Bitcoin de Altın ve Gümüş gibi kriz dönemi düşüşü mü yaşıyor? Şu dönemde Bitcoin kurumsal yatırımcı portföylerinde altın kadar yer tutmuyor. Bugünkü hareket daha çok halving öncesi teknik düzeltme ve piyasalarda yayılan korku kaynaklı gibi duruyor.
Bitcoin bu kriz döneminde nasıl hareket edebilir?
Anahtar Bitcoin üretim maliyetinde. Charles Edwards isimli araştırmacı Bitcoin’in değerini ölçmek için enerji-değer eşitliği (EDE) isimli bir model geliştirmiş. EDE Modeline göre 1 Bitcoin’in değeri onu üretmek için harcanan enerji maliyetine eşit.
Bu model Bitcoin dışındaki diğer iş kanıtı (proof of work-pow) ile çalışan kripto paraların değer ölçümleri için de kullanılabiliyor. Ancak model fiyat dalgalanmalarına karşı çok hassas değil. Bitcoin fiyatı EDE modeline göre hesaplanan değerin 2011 ve 2015 yıllarında yüzde 60, 2018 sonunda ise yüzde 45 altına kadar inmiş görünüyor. Yani model Bitcoin dip değerlerini tespit etmekte yetersiz.
Bitcoin Üretim Maliyeti
DataTrader takma isimli bir kullanıcı ise 7 Mart 2020 tarihinde Medium’da yayınladığı bir makalede Bitcoin Üretim Maliyeti (BÜM) isimli bir başka model öneriyor. BÜM Modelinde Bitcoin değeri bir Bitcoin üretmek için gerekli enerji masrafı yanında yapılan sermaye harcamasını da dikkate alıyor. Yani özellikle ASIC madencilik cihazlarına yatırılan parayı da masraflara ekliyor.
Aşağıdaki şekilde mavi çizgi Bitcoin üretim maliyetini turuncu çizgi ise piyasa fiyatını gösteriyor.
Bu modele göre Bitcoin piyasa fiyatı 11 yıllık tarihi boyunca çok kısa sürelerde üretim maliyetinin altında gerçekleşmiş. 2013 yılı ilk yarısında, 2014 yılı sonunda çok kısa bir dönem ve 2018 yılı ilk çeyreğinde.
Mavi çizgide yani Bitcoin üretim maliyetinde ani meydana gelen düşüşler ASIC madencilik makinelerinin kapasitesinde yeni modeller ile ortaya çıkan büyük artışlardan kaynaklanıyor. Ani yükselişler ise ödül yaralanmaları (halvinglerden). Yeni ve daha güçlü makineler madenciliği ucuzlatıyor. Halvinglerde ise aynı masraf ile elde edilen Bitcoin ödül miktarının düşmesi maliyeti katlıyor.
Bitcoin ödül yarılanması konsepti ile Altın ve Gümüş’ten ayrılıyor. Çünkü Altın ve Gümüş madenciliğinde bir günde üretim miktarı azalıp harcanan para-sermaye aynı kalmaz. Yani asla bir günde Altın ve Gümüşün üretim maliyeti birden ikiye katlanmaz. Bu durum şu anda Bitcoin fiyatını halving sonrası yukarı iterse bir avantaj. Ancak bu uzak gelecekte bir dezavantaja da dönüşebilir. Kim bilir?
DataTrader şuan BÜM modeline göre 1 Bitcoin üretmenin maliyetinin yaklaşık 7500 dolar olduğunu belirtiyor. Bugün Bitcoin bu maliyetin altına sarkmış oldu. Yani ciddi şekilde ucuzladı.
Bitcoin üretim maliyeti yaklaşık $14000 olacak
Oysa BÜM modeline göre Mayıs 2020’de halving gerçekleştiğinde, ‘hashpower’ın aynı kaldığını ve S19 yeni madencilik ekipmanlarının devreye girdiğini varsayarsak Bitcoin üretim maliyeti yaklaşık 14000 dolar olacak. Hesap ortada. Tarih boyunca Bitcoin fiyatı üretim maliyetinin çok altında kalamamış. Halvinglerden sonra ise yine tarihi olarak Bitcoin fiyatının üretim maliyetinin çok daha yukarısına tırmandığını da biliyoruz. Tarihin tekerrür etmesini temenni ediyorum.
