Amerika’da günümüzde üç ana sınıfsal güç var. Şu an en güçlüsü Trump ve taraftarlarından oluşan milliyetçi Amerikalılar. İkincisi küreselci Amerikalılar. Ve üçüncüsü şimdilik en güçsüz hatta silik olan güç: Yani bilgi ekonomisini savunan (enformasyonist) Amerikalılar.
Bilgi Ekonomisi vs Para Ekonomisi
Milliyetçi ve Küreselci Amerikalıların ortak özelliği para ekonomisini savunuyor olmaları. Yani bu ikisi de kapitalist.
Milliyetçiler, Amerika’nın yeniden halkın müreffeh olduğu bir ülke olmasının ancak küreselleşmenin bozulması ve üretimin tekrar Amerika’ya taşınması ile mümkün olduğuna inanıyor. Amerika’nın dünyanın jandarmalığı ‘görev’ini bırakmasını istiyor.
Bu nedenle milliyetçiler eski para düzenine dönülmesini amaçlıyor. Amerika 1913’te merkez bankası FED kurulana kadar kasasında ne kadar altın varsa o kadar dolar basıyordu. Yani %100 altın standardı uyguluyordu. Oysa 1913’te bu oran %40’a düşürüldü. 1971’de ise doların altın ile bağı tamamen kopartıldı. Trump seçilmeden önce defalarca altın standardına dönmenin ne kadar iyi olacağını söylemişti. ABD Başkanı, bugünlerde de altın standardını savunması ile tanınan ekonomist Judy Shelton’ı FED üyesi ve hatta başkanı yapmaya çalışıyor.
Küreselciler ise sınırsız basılabilen bir dolardan yana. Dolar sınırsız olunca Amerika dünyanın en büyük pazarı oluyor. Bütün dünyaya sıfır maliyetli yeşil mürekkepli kağıt ya da aslında gerçekte sadece dijital kayıt olan dolar vererek her türlü mal ve hizmeti ABD’ye taşıyorlar. ABD’de tüketim kalıpları çok daha pahalı hale gelmiş halkı artık ucuza çalıştırmak mümkün değil. Küresel sermaye sınırsız dolar ile hem Amerika dışındaki ucuz emek cennetlerinde çok daha etkin üretim yaptırıyor; hem de ürettiği bu malları hazır büyük Amerikan pazarında satarak servetine servet katıyor.
Aslında 2008 Krizi’ne kadar milliyetçi ve küreselci Amerikalılar bu tatlı oyunda işbirliği içindeydi. Milliyetçiler de hallerinden memnundu. Ancak artık sınırsız dolar ve onun oluşturduğu sınırsız kredi balonları mecburen patlamaya başlayınca milliyetçi Amerikalılar ceplerinin boşaldığını gördü. Ve bu duruma çok kızdıkları için Trump gibi birini başkan olarak seçtiler.
Bitcoin Ortaya Çıkıyor
İşte tam da sınırsız doların ciddi sorun yaşamaya başladığı 2008 Krizi’nde Üçüncü ve en zayıf sınıfsal güç devreye girdi. Bilgi ekonomisi taraftarları. Yani üretimi para ile değil sadece bilgileri ile gerçekleştiren enformasyonistler yepyeni bir parasal ürünle dünya sahnesine çıktı: Sınırsız doların alternatifi olan altın ve gümüşün yanında adeta dijital altın olan Bitcoin’i eklediler!
Bitcoin son 12 yılda müthiş başarılı oldu. Üretimi sınırlı bir parasal varlık olarak satın alma gücünü yaklaşık 180 bin kat arttırdı. Milyonlarca kullanıcıya ve 170 milyar $’dan fazla piyasa değerine ulaştı.
Bitcoin ve onu mümkün kılan blockchain ya da dağıtık veritabanı teknolojileri (DLT) başlangıçta milliyetçiler ve küreselciler tarafından görmezden gelindi. Sonra alay ettiler. Ama Bitcoin yükselmeye devam etti. Sonra kızdılar eleştirdiler küfür ettiler ama sonuç değişmedi. Şimdi ise her iki taraf da Bitcoin ve DLT gerçeğini kabul etmek zorunda kaldı.
Küreselcilerden Yeni Kripto Para Çalışmaları
Özellikle küreselciler kendi kripto paralarını geliştirme peşinde. Ancak alay ettikleri ve küfür ettikleri bir olguyu sonunda kabul etmek zorunda kaldıklarını itiraf etmek istemiyorlar. Kendi kripto paralarına yeni ve cici bir isim buldular ‘dijital para’. Oysa bugün sınırsız basılan dolar zaten dijitaldir. Dünyada kullanılan dolarların %90’ı dijital kayıtlardan oluşur.
Şimdi küreselciler üç koldan kendi kripto-dijital paralarını ortaya koymaya çalışıyor.
1-ABD Merkez Bankası FED’in ya da doğrudan Hazine’nin bir dijital dolar çıkarmasını istiyorlar.
2-Bilgi ekonomisi gibi görünen ancak aslında birer büyük sermaye tekeli olan teknoloji şirketlerinin bir özel sektör Dijital parası çıkarmasını istiyorlar. Bunun en gelişmiş örneği Facebook’un dijital parası Libra.
3-“Amerika’da milliyetçilerle kutsal ittifak bozuldu. Çünkü sınırsız dolar kullanım ömrünü bitirmek üzere. Öyleyse yeni bir sınırsız para yapalım. Bunu FED değil artık IMF çıkarsın. Ve bu da yeni bir sınırsız kripto yani dijital para olsun” diyorlar. Bu projenin adı da IMFCoin ya da SDRCoin.
ABD’li Küreselciler Corona Virüs salgınını fırsat bildi. Kurtarma paketleri içine dijital doları da eklediler. Dijital dolar sınırsız basılırsa küresel sermayeyi savunan Amerikalılar için muhteşem bir araç olacak. Çünkü kripto-dijital dolar bugünkü klasik-dijital dolardan farklı olarak takip edilebilecek ve programlanabilecek.
Şuan FED deli gibi para basıyor ancak bu paralar harcama ve kredi olarak ekonomiye giremiyor. Eski büyüme performansları gerçekleşmiyor. Küreselci Amerikalılar FED’in Negatif faiz, vatandaşları belirli yatırımlara ya da harcamalara yönlendirme gibi hayallerini kripto-dijital dolar ile çok daha kolay bir şekilde gerçekleştirebilecek. En azından onlar öyle hayal ediyor. Örneğin her Amerikalıya yardım almak istiyorsa dijital dolar cüzdanı oluşturması söylenecek. Yardım olarak dijital dolarlar geldiğinde ancak belirli alışverişler yaparsa bu para çalışacak. Örneğin borsada hisse senedi alırsa. Gülmeyin bu fikirler ciddi ciddi Amerika’da tartışılıyor. Hatta belirli sürede harcanmazsa dijital dolar kendisini yok edecek. Elbette kripto-dijital doların bu işlevleri yapabilmesi diğer tüm nakit türlerinin yasaklanması ile mümkün: Yani nakitsiz toplum ile.
Modern Para Teorisi
MMT (Modern Para Teorisi) görüşü etrafında toplanan bir başka daha kuvvetsiz ancak giderek güçlenen grup ise sınırsız paranın FED ile basılıp özel sektöre özellikle de finans sektörüne verilmesi yerine Hazine tarafından doğrudan üretilmesini öneriyor. Böylece ne olacak sınırsız parayı iş adamları değil bürokratlar idare etmiş olacak. Şu an için MMT taraftarları dijital doları çok fazla önemsemiyor ama kaçınılmaz sonuç MMT’cilerin de sınırsız kripto-dijital paradan yana olmalarıdır. Çünkü klasik-dijital dolardan çok daha etkili bir araç.
FED her ne kadar fiilen özel bankaların denetiminde olsa da Hazine ile birlikte kamu-devlet yani bürokrasi tarafını temsil ediyor.
Libra Projesi
Facebook’un kendi kripto parası Libra ise küreselci sermayenin tamamen özel sektör tarafından gerçekleştirilecek kripto-dijital para projesi olarak devrede. Libra başlangıçta büyük batılı para birimlerinin bir sepeti olarak dizayn edilmişti. Elbette burada hakimiyet en güçlü para birimi olan dolarda olacaktır. Amaç klasik doların giremediği küresel pazarlara girmekti. Örneğin banka hesabı olmayan ancak cep telefonu ve Facebook hesabı olan 100 milyonlarca insana Libra kanalı ile aslında sınırsız dolar kullandırmak. Ancak Amerika dışındaki aktörler bu amacı hemen fark edip müthiş bir muhalefet kampanyası başlattı. Amerika’nın kendi içindeki bürokrasisi de paranın kontrolünü tamamen özel sektöre devretme fikrine henüz alışamadı ve sert tepki verdi.
Şimdilerde Facebook projeyi revize ediyor. ABD içinde ya da dışında para alanında merkez bankaları ya da hükümetlere (hazinelere) rakip olmak istemediklerini anlatmaya çalışıyorlar.
Farklı Senaryolar Karşımıza Çıkabilir
Milliyetçi Amerikalıların şu an için bu dijital para oyununda en önemli hamleleri sessiz sedasız gerçekleşti: Bir anda dijital dolar maddelerini kurtarma paketi tasarılarından çıkarıverdiler. Bana kalırsa milliyetçi Amerikalılar çok yakında Dijital ancak bir şekilde altına dayalı dolar projesi ile karşımızda olacaklar. Bu kaçınılmaz çünkü Çin’de şu anda aynısını yapıyor. Çin Merkez Bankası ülkenin para birimi yuana dayalı kripto-dijital para DCEP’in testlerine başladı. 2018 Mart ayında Çin, petrol alımlarında ödemeleri yuan ile yapacağını ancak yuan elde eden satıcıların bu paraları Şanghay altın borsasında altına çevirebilmesini de garanti ettiğini açıklamıştı. Böylece DCEP (çok sıkı olmasa da) altına bağlı bir dijital para olarak doğmuş oldu.
Amerika’da milliyetçiler güçlenmeye devam ederse sınırsız bir dijital dolar yerine altına bağlı yani sınırlı bir dijital dolar görebiliriz. Milliyetçiler sınırsız bir dijital dolar yerine özellikle yurt dışında sınırsız bir Libra ile doların henüz giremediği piyasalarda etkin olması görüşüne de sıcak bakabilir.
Küreselciler ise milliyetçileri alt edemezse ve sınırsız bir dijital doları etkin bir biçimde piyasaya süremezse FED, dolar ve ABD’yi iyice gözden çıkarıp IMF tarafından basılacak sınırsız IMFCoin projesine ağırlık verebilir.
