Bizim bazı aklı evvel ‘müteahhit’ler Koronavirüs ekonomik kurtarma paketine ev satın almada kolaylıklar sokmayı başardı. Amerika’da ise birileri kaşla göz arasında pakete “dijital dolar” çalışmalarını yerleştirivermiş. Bu “dijital dolar” lafına da hastayım. Bugün Amerikan Merkez Bankası FED’in bastığı dolar zaten dijital. Gerçekten matbaada basılan kağıt dolar miktarı çok çok küçük. Dolaşımdaki dolarların büyük kısmı dijital-sanal kayıtlardan oluşuyor.
Dijital Dolar Mı? Kripto Dolar Mı?
“Dijital dolar” derken kastedilen aslında kripto dolar. Yani blockchain vb dağıtık veritabanı sistemleri üzerinde çalışacak bir kripto para. Peki neden kripto dolar demiyorlar? Çünkü en güçlü sebep, başlangıçta alay ettikleri Bitcoin’in bir benzerini yapmak zorunda kaldıklarını itiraf etmek istemiyorlar. Tıpkı para basmaya QE demeleri, ya da 2019 Eylül ayında tekrar başladıkları QE’ye “Aman buna QE demeyin” diye çemkirdikleri gibi.
Amerika’da bir grup, dünya adeta yanarken neden dijital dolar peşine düştü? Klasik kitle medyası şimdi diyecek ki “nakit paradan virüs bulaşıyor da o yüzden”. Tabii ki kuyruklu yalan. Yukarıda belirttiğim gibi zaten bugünkü dolar neredeyse tamamen dijital. Basit birkaç teknik uygulama ile bugünkü sistem de nakitsiz hale getirilir. Cep telefonlarında ki uygulamalarla bile kripto-dolara ihtiyaç olmadan bugün neredeyse tüm işlemler kağıt paralara dokunmadan yapılır, yapılıyor da zaten. Öyleyse amaç ne?
Görünürdeki amaç dar gelirlileri korumak. ABD’de banka hesabı olmayan ya da bankalarla çok az bağı olan vatandaşlar var. ‘Dijital Dolar’ın gösterilen amacı işte banka hesabı bulunmayan ama cep telefonu sahibi olan bu kişilere de yardım paketini ulaştırmak. Carmelle Cadet, merkez bankaları için teknolojik hizmetler geliştiren EMTECH firmasının kurucu ve CEO’su. Forbes dergisine konuşurken bir FDIC raporuna atıf yapan Cadet, ABD’de 63 milyon yurttaşın banka hesabı olmadığına ya da bankacılık sistemini çok kısıtlı kullanabildiğine dikkat çekiyor. Cadet’e göre yardım paketleri banka çekleri ile gönderilirse yaklaşık 100 milyar dolarlık yardım özellikle dar gelirli bireylere ulaşamayacak.
Asıl Amerika’daki politik çıkar çevrelerini hatta dünyayı bu dijital para konusunda alarma geçiren Facebook oldu: Dünya’nın kayıtlı abone bakımından en büyük sosyal medya platformu olan Facebook 2019’da kendi “dijital” parasını üreteceğini duyurdu. Facebook’un daha çok dolara dayalı olarak üreteceği sabit kripto-dijital para ‘Libra’ da dünya çapında banka hesabı olmayan ancak cep telefonu ve Facebook hesabı olan 100 milyonlarca kullanıcıyı hedef alıyordu.
Dijital Varlıklar Gelenekselcileri Korkutuyor
Fakat başta Avrupa olmak üzere tüm ulus devletler bir şirketin hele de bir ABD şirketinin küresel para pazarına girmesi ihtimali karşısında irkildi. Çin zaten başlatmış olduğu merkez bankası ‘dijital’ parası (CBDC) projesini hızlandırdı. Avrupa açıkça ‘Libra’ya karşı çıktı ve yaşlı kıta da kendi CBDC projelerine hız verdi. Türkiye de bu süreçte yerli CBDC projesine start verdi. Amerika’da Trump yönetiminden yetkililer örneğin Hazine Bakanı Mnuchin ise bir dijital dolar oluşturmaya şimdilik ihtiyaç olmadığını açıkladı. Ulusalcı ABD hem bir şirketin para işine girmesine hem de doların kripto-dijitalleştirilmesine karşı olduğunu ortaya koydu.
Çin’in amacı Amerika’dan önce banka hesabı olmayan yaklaşık 1,7 milyar insanı kendi para birimi ‘yuan’ın etki alanına sokmak. Avrupa ise dolar hegemonyasının daha fazla yayılmasını engellemek istiyor.
Kripto Paraların Cazibesi
Peki neden klasik dijital teknolojileri değil de kripto para teknolojilerini kullanıyorlar. Çünkü kripto paraların kullandığı blockchain vb dağıtık veritabanı teknolojileri, başka devletler (siz bunu ABD olarak anlayın) tarafından kapatılamaz. Bugün dünya SWIFT denilen merkezi bir dolar sistemi üzerinde çalışıyor. Bu sistemin sahibi ABD. İstediği zaman sistemi açar istediğin zaman kapatır. İstediği zaman bir ülkeyi sisteme dahil eder, beğenmiyorsa aynı şekilde sistemden atar. Mesela İran vb ülkelere yaptığı gibi.
Kripto paraların kullandığı teknolojiler de veritabanı gibi tek bir merkezde değil, sisteme üye tüm bilgisayarlarda aynı anda saklanır. Bir değişiklik olduğunda aynı anda tüm bilgisayarlarda değişiklik olur. Bu nedenle dağıttık veritabanında çalışan bir para sistemine, herhangi bir merkez olmadığı için müdahale edilemez. Tek tek tüm bilgisayarları bulup hepsini kapatmak gerekir bu da imkansızdır.
İşte bu nedenle Amerikan devletinin müdahalesini istemeyen her şirket ya da devlet yeni para projelerini kripto para teknolojileri üzerine kuruyor.
Amerika’da özellikle Trump yönetimini destekleyen ulusalcı diyebileceğimiz sermaye çevreleri ise dolar ve SWIFT dışındaki sistemlere şu anda direniyor. Çünkü Amerikan ekonomisinden doların gücünü çıkarırsanız koskoca ABD’nin bir muz cumhuriyetinden farkı yok. Devletin borcu ülkenin bir yıllık üretiminin %100’ünden fazla. Washington DC yönetimi dünyada en yüksek borçluluk oranlarından birine sahip. Üstelik ülkenin aynı anda hem devasa bütçe hem de dış ticaret açıkları var. Doların egemenliğinin bitmesi demek Amerika’nın zaten zayıflayan dünya hegemonyasının da sonu demek.
ABD’nin Gerçek Amacı Ne?
Peki öyleyse Amerika’da Dijital Doları pakete ekleyenler kim? Amerika’nın uluslararası sermayeye daha çok dayanan politik kesimi dijital doları fırsat bu fırsat gündeme getiren kesim. Gerçekten amaç fakirlere yardım mı? Çok şüpheli. Dar gelirli vatandaşlara şu anda yemek kuponları da dağıtılıyor. Benzer dijital ya da analog yöntemlerle pekala bu yardımlar telefonu bile olmasa fakir vatandaşlara dağıtılabilir.
Asıl amaç küresel seviyede bir mücadelenin parçası. Dünyada devlet olmadığı halde ‘dijital’ yani kripto para çıkarmak isteyen bir yapı daha var: Uluslararası Para Fonu ya da kısaca IMF. Özellikle eski IMF Başkanı Lagarde fonun kendi para birimi SDR’yi blockchain’e taşımanın olası olduğunu belirtmişti.
Küresel sermaye yoluna dolar ile devam etmek istemiyor. Çünkü 2008 Krizi’nde 200 yılda basılan doların dört katı çok kısa bir sürede basıldı. Bundan sonraki krizden çok daha fazla dolar basılacağını ve doların yakın gelecekte küresel rezerv para birimi özelliğini kaybedeceğini uluslararası sermaye net şekilde görüyor. FED yerine kendilerini çok daha rahat kontrol edeceği IMF’yi dünyanın yeni merkez bankası yapmak istiyorlar.
Elbette buna en şiddetle karşı çıkacak olan ‘ulusalcı Amerika’. Oysa Amerika’nın müdahale edemeyeceği bir kripto SDR çıkarmak elbette küreselci sermayenin hayali. Peki Amerika’nın kendi parası da dijital olsaydı ABD dijital bir SDR’ye muhalefet edebilir miydi? Eli çok zayıflardı.
İşte bu yüzden Trump yönetimine muhalif ve uluslararası sermayeye yakın Amerikalılar Covid-19’a karşı ekonomik yardım paketine dijital doları sıkıştırıverdi.
Ancak Trump Reis’i kandırmak kolay değil. Medyanın günlerce süren tantanası ardından, 24 Mart’ta Dijital Dolar bölümü sessiz sedasız, yardım paketi tasarısından çıkarıldı…
